موضوع « استانی شدن انتخابات » مخالفت‌ها و موافقت ‌های زیادی را به دنبال داشته و برخی از قطع ارتباط نمایندگان با مردم در صورت استانی شدن انتخابات ابراز نگرانی می‌کنند و عده دیگری هم کاهش درگیری‌های قومی و منطقه‌ای را از مزایای این طرح می‌دانند.

نمایندگان مجلس در هفته های اخیر کلیات طرح استانی شدن انتخابات مجلس را با ۱۴۹ رای موافق ، 69  رای مخالف و 9 رای ممتنع از مجموع 233 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رساندند ؛ طرحی جنجال برانگیز که دولت هم با آن اعلام مخالفت کرده است.

بر اساس این طرح 6  ماده‌ای در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه استانی انتخابات محسوب می‌گردد و  تعداد نمایندگان هر حوزه استانی معادل تعداد نمایندگان حوزه‌های انتخابیه موجود در استان است بنابر این  رای‌دهندگان در هر حوزه انتخابیه می‌توانند به تعداد نمایندگان لازم برای استان از بین نامزدهای انتخاباتی استان، نمایندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند .

در این طرح پیش بینی شده که کاندیداهای نمایندگی باید ١۵ درصد از حوزه انتخابیه خود رای بیاورند .

در جریان بررسی کلیات این طرح ، مهدی دواتگری ، شکرخدا موسوی و سیدمحمدسادات ابراهیمی به عنوان مخالف و علی مطهری ، حسین گروسی و محمدعلی مقیمی به عنوان موافق به ایراد سخن پرداختند . همچنین مجید انصاری معاون پارلمانی رییس‌جمهور نیز اعلام کرد که این طرح در جلسه دولت مطرح شد و دولت با آن مخالفت کرده است.

موضوع « استانی شدن انتخابات » در بین خود نمایندگان هم مخالفت‌ها و موافقت ‌های زیادی را به دنبال داشته است؛ برخی از قطع ارتباط نمایندگان با مردم در صورت استانی شدن انتخابات ابراز نگرانی می‌کنند و عده دیگری هم کاهش درگیری‌های قومی و منطقه‌ای را از مزایای این طرح می‌دانند.

البته این طرح برای بررسی و رفع اشکالات به کمیسیون شورا‌ها ارجاع شده و قرار است به صورت دو شوری در مجلس مورد بررسی قرار گیرد تا ایرادات و ابهامات آن رفع شود.

در اینجا مروری اجمالی بر برخی مزایا و معایب این طرح از دیدگاه طراحان ، حامیان ، منتقدان و مخالفین آن صورت می گیرد .

الف : مزایای استانی شدن انتخابات مجلس

1. در صورت استانی شدن انتخابات است که احزاب فعال می‌شوند .

2. با استانی شدن انتخابات ، علقه‌ای بین نمایندگان و مردم ایجاد می‌کند و حتی باعث قوی‌تر شدن این ارتباط می‌شود .

3. به جای یک نماینده چند نماینده مسوولیت پیگیری مسائل استان را پیدا می‌کنند.

4. استانی شدن انتخابات موجب می‌شود رقابت‌ها در انتخابات مجلس رقابت بر سر برنامه‌ها باشد .

5. با استانی شدن انتخابات ورود پول های کثیف به انتخابات نیز به حداقل خواهد رسید .

6. نمایندگان بهتر می‌توانند به وظایف ملی و منطقه‌ای خود بپردازند و وحدت بیشتری بین نمایندگان در هر استان به وجود می‌آید.

7. با استانی شدن انتخابات وظایف نمایندگان تفکیک می‌شود و نماینده بهتر می‌تواند در سطح ملی فعالیت کند.

8. هر اندازه انتخابات ملی تر باشد منتخب هم منافع محلی و ایل و طایفه را لحاظ نمی‌کند .

9. با استانی شدن انتخابات هیچ جناح و جریان سیاسی مذهبی و قومی از گردونه مجلس خارج نمی‌شود و طایفه‌گرایی کاهش می‌یابد .

10. با استانی شدن انتخابات رقابت ناسالم از بین می‌رود و انسجام بین نمایندگان کل استان بیشتر می‌شود .

11. این طرح موجب رشد و توسعه متوازن در تمام شهرهای یک استان می شود .

12. با استانی شدن انتخابات مردم نیز نمایندگان را ملی می دانند و برای هر خواسته کوچکی که به دست شوراها و مسئولان شهرستان ها برطرف می شود، به نماینده مراجعه نمی کنند .

13. برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی به صورت استانی سبب می شود که نمایندگان مجلس بصورت مستقیم درگیر مسائل جزیی مردم نشوند و بیشتر به وظیفه نظارتی و قانونگذاری خود بپردازند.

14. استانی شدن انتخابات مجلس شورا اسلامی می تواند عزت و اقتدار این نهاد ارزشمند مردمی را تقویت دهد .

البته طراحان و موافقان این طرح برخی نکات دیگر را هم به عنوان فواید آن یاد می کنند .

ب : معایب استانی شدن انتخابات مجلس

1. در صورت استانی شدن انتخابات رابطه مردم با نمایندگان دیگر مثل سابق نخواهد بود و نمایندگان که پل ارتباطی مردم و نظام هستند و با تصویب این طرح این پل قطع می‌شود .

2. استانی شدن انتخابات هزینه‌ها را بالا می‌برد و در این صورت ممکن است حق شهرهای کوچک نیز ضایع شود و به مناطق دور افتاده توجه نشود .

3. اگر این طرح تصویب شود راه برای ورود پول‌های ناصواب به انتخابات باز می‌شود.

4. با استانی شدن انتخابات، شهرستان‌های کوچک متضرر می‌شوند و نقاط دورافتاده و محروم دیگر به این سادگی‌ها صدای شان به مرکز نمی‌رسد .

5. این طرح ممکن است کشور را از حیث انسجام ملی دچار مشکل کند و وحدت و انسجام ملی که دلیل آن هم وجود نمایندگانی از سراسر کشور است، از دورافتاده‌ترین نقاط تا مرکز استان‌ها و پایتخت کشور را از بین ببرد .

6. اگر این طرح تصویب شود مجلس آینده مجلس یک دستی خواهد بود که افراد مستقل در آن حضور ندارند.

7. این طرح هزینه‌های تبلیغات کاندیدا‌ها بخصوص افراد مستقل را بسیار افزایش می‌دهد.  این طرح نقش پول را پررنگ تر می کند چرا که باید در سراسر استان هزینه شود تا همه به یک نفر رأی دهند .

8. این طرح این شائبه را در اذهان عمومی ایجاد می‌کند که نمایندگان برای تثبیت دوره نمایندگیشان به دنبال این طرح هستند.

9. استانی شدن انتخابات باعث به قدرت رسیدن صاحبان قدرت و ثروت می‌شود.

10. با استانی شدن انتخابات مردم در شهرهای کوچک، روستا‌ها و عشایر فراموش می‌شوند. اگر انتخاباتی استانی شود چطور یک نماینده می‌خواهد به همه روستا‌ها سر بزند .

11. با استانی شدن انتخابات ، در رقابت ها سوء استفاده گران بیشترین استفاده را می کنند که خطر خرید آراء را بیشتر می کنند.

12. با اجرای این طرح عده‌ای به جای حل مشکل ، صورت مساله را پاک می کنند یعنی به جای اینکه مشکلات مناطق محروم را برطرف کنند، نماینده آن حوزه ها را حذف می‌کنند تا دیگر کسی نباشد که صدای آنها را به مرکز برساند و البته این کار در پوشش « توجه به مسائل کلان ملی » رخ می‌دهد .

13. استانی شدن انتخابات ، عملا راه را بر نمایندگان مستقل ، غیر حزبی ، غیر وابسته و مردمی که بدون وابستگی‌ها و آلودگی‌های معمول برخی جریانات سیاسی و صرفا بر اساس شایستگی‌ها و شناخت محلی مردم ، مورد اقبال قرار می‌گیرند، مسدود می‌کند و رقابت را از عرصه منطقه‌ای به استانی منتقل می‌کند .

14. با اجرای این طرح ، رای مراکز استان و شهرهای بزرگ در انتخابات اثر بیشتری داشته و رای شهرها و روستاها به حاشیه برود.

البته منتقدان و مخالفین این طرح نکات و موارد دیگری را هم به عنوان دلایل مخالفت خود با آن بر می شمرند .

در نهایت این طرح برای بررسی و رفع اشکالات به کمیسیون شورا‌ها ارجاع شده و قرار است به صورت دو شوری در مجلس مورد بررسی قرار گیرد تا ایرادات و ابهامات آن رفع شود .