پایگاه خبری ترکمن سسی در گزارشی از مخالفت و نگرانی علمای شاخص ترکمن استان گلستان درباره ترویج زبان به سبک کشور ترکمنستان نوشته و بر ضرورت تدوین رسم خط واحد تاکید کرد.

به گزارش کلاله خبر، ترکمن سسی نوشت: در ماه های اخیر آموزش زبان مادری و رسم خط ترکمنی در شهرهای ترکمن نشین با تلاش فعالان فرهنگی و اساتید زحمت کش در فضای مجازی در حال انجام و پیگیری است.
در این بین برخی نگرانی ها درباره بروز اختلافات بین اساتید و اشتباهات نگارشی میان فعالان فرهنگی و ادبی ترکمن صحرا به چشم می خورد.
علمای اهل سنت ترکمن از دهه های پیشین در حوزه های علمیه منطقه به عنوان اهل علم و اهل قلم با زبان و نگارش ترکمنی مشغول تعلیم و تعلم علوم حوزوی و فقه اسلامی هستند، بسیاری از مدرسان حوزه های علمیه و علمای شاخص منطقه تسلط بالایی نسبت به زبان ترکمنی و رسم الخط نگارشی آن دارند تا جایی که برخی از این عزیزان به تدریس رسم الخط ترکمنی و آموزش آن در حوزه های علمیه می پردازند و در گذشته با توجه به نبود آموزش به شکل امروزی این عزیزان میراث داران خوبی در جهت حفظ و ترویج زبات ترکمنی بوده اند.
از این روی به سراغ علمای ترکمن اهل سنت گلستانی رفتیم تا نظرات آنها را درباره ی آموزش زبان مادری و رسم الخط ترکمنی و برخی مباحث مرتبط با آن جویا شویم. این گفتگوها را در راستای گسترش اطلاع رسانی برای مخاطبان پایگاه خبری ترکمن سسی منتشر می کنیم.
* نباید به زبان ترکمنستان وابسته باشیم
عبدالجبار آخوند میرابی از علمای مطرح اهل سنت گلستان درباره آموزش زبان مادری گفت: آموزش رسم الخط ترکمنی مثبت و کاری است که باید انجام شود اما این آموزش در عصر حاضر باعث اختلاف و سردرگمی شده است و رسم الخط های مختلفی را شاهد هستیم.
وی تاکید کرد: طرفداران رسم الخط های مختلف با یکدیگر نشست هایی داشته باشند و به اجماع واحد برسند تا از برخی سردرگمی ها و اختلافات رسم الخط ترکمنی جلوگیری شود، مثلا برخی ها کوموش دفه می نویسند و برخی دیگر کمش دفه نگارش می کنند و امثال دیگری که قابل توجه هستند.
مدیر حوزه علمیه و امام جمعه اهل سنت قره تپه ابراز داشت: من طرفدار خط قدیم هستم، از پنجاه سال قبل اساتید ما در حوزه ها به ترکمنی می نوشتند که در عین سادگی باعث بروز اختلافات نمی شد ، نگارش و مطالعه آن هم برای همه راحت بود.
آخوند میرابی درباره ترویج زبان ترکمنستای توسط برخی از افراد در منطقه گفت : تقریبا یک ماه قبل در مسجد صفرمراد ترکمنستان بودم ، آنجا ترکمنستانی ها به من گفتند که در زبان آنها بیش از حد زبان روسی رخنه کرده است و به زبان خودشان اعتمادی ندارند ، چه دلیلی از این سخن مردم ترکمنستان بالاتر که اعتمادی به گویش و لهجه آنها نیست، باید گویش و لهجه مردم منطقه ترویج و آموزش داده شود و نباید به ترکمنستان وابستگی داشته باشیم.
ترویج زبان ترکمنستانی در ترکمن صحرا کاری خنده دار است
حافظ امان الله یلمه از علمای اهل سنت غرب گلستان با اشاره به مثبت انگاری آموزش زبان مادری و رسم الخط ترکمنی گفت: یک قوم و یک ملت با زبان خود شناخته می شود ، هم اکنون شاهد رسم الخط های جدیدی در منطقه هستیم که نگارش و خواندن آنها به مراتب سخت تر از رسم الخط قدیمی ترکمن ها است.
وی افزود: چه معنایی دارد ما مسئله تدوین شده سابق را تغییر دهیم و این تغییر باعث سخت تر شدن نگارش و مطالعه زبان مادری ما شود؟!
حافظ یلمه با اشاره به رفتارهای غلط درباره ترویج برخی از لهجه ها در منطقه گفت: ترویج زبان ترکمنستانی در ترکمن صحرا کاری خنده دار و خود را مضحکه عام و خاص قرار دادن است ، زبان اصیل ترکمنی لهجه و گویش یموت است ، تمامی شاعران مشهور به لهجه یموت نوشته و شعر گفته اند ، مختومقلی فراغی از طایفه گوکلان است اما با لهجه یموت نوشته و آن را ترویج داده است.
حافظ یلمه تاکید کرد: زبان ترکمنستانی به شدت از کلمات روسی استفاده می کند و این نشان می دهد زبان زنده است اما زبان ترکمنستانی در منطقه ما نباید ترویج داده شود و باید به گویش منطقه تدریس شود و از اختلاف پرهیز کنیم.
حافظ یلمه گفت: پیامبران با زبان هر قومی برای آنها صحبت و به زبان قوم خویش تکلم کرده اند و زبان منطقه ما نیز مشخص است و لزومی به ترویج لهجه های دیگر نیست.
زبان ترکمنستانی از اصالت خود فاصله گرفته است
الله قلی آخوند توماج از علمای اهل سنت شهرستان آق قلا، درباره آموزش رسم الخط ترکمنی گفت : این عمل مثبت و حرکت سنجیده ای است و لیکن ما در بحث آموزش زبان مادری دارای مشکلاتی هستیم ، در حال حاضر فرهنگ لغت جامعی مثل فرهنگ عمید در زبان فارسی نداریم ، حروف الفبای مشخصی برای خود تعیین نکردیم ، منابع خاص و مشخص شده نداریم ، درباره رسم الخط نیز به اجماع واحد نرسیده ایم ، بنابراین بهتر است قبل از هر عملی یک رسم الخط مناسب و اصولی تدوین شود.
وی درباره تلاش در جهت ترویج زبان ترکمنستانی توسط برخی از فعالان فرهنگی و ادبی نیز گفت: زبان ترکمنستانی تاثیر غیرقابل انکاری از زبان روسی گرفته و از اصالت خود دور شده است، ما زبان اصیل را در منطقه ترکمن صحرا داریم و بهتر است در ایران بدون وابستگی به ترکمنستان به نقطه واحد برسیم.
مدرس حوزه علمیه انبارالوم تاکید کرد: رسیدن به نقطه واحد سنگین است و باید به گونه ای زبان ما تدوین شود که باعث روانتر شدن زبان شود و باید درباره حروف الفبا نیز تمهیدات خاص اندیشیده شود.
زبان و ادبیات ترکمنستان تحت نفوذ حزب کمونیست است
عبدالله فروزش از فعالان شاخص مذهبی اهل سنت گلستان با مثبت ارزیابی کردن آموزش زبان مادری گفت: رسم الخطی که اکنون تدریس می شود از کجا و از چه منبعی آمده است؟ آیا می تواند همزمان دو فرهنگ قومی و اسلامی را حفظ کند؟ چند سال قبل ترکمنستان روی به خط کریل روسی آورد که حرف (ح) در آن تلفظ نمی شود و محمد را مخمد می گفتند یا در رسم الخط های فعلی باید الفبای اصیل عربی در راستای فرهنگ اسلامی حفظ شود.
وی افزود: از بین رسم الخط های موجود خط گذشته خوب است ، در کنار فرهنگ قومی فرهنگ اسلامی را نیز حفظ می‌کند و کمترین تقابل فرهنگی را به بار می آورد.
فروزش تاکید کرد: دایره خط و ادبیات وسیع است ، هم می تواند کمکی در راستای فرهنگ باشد و در حالت عکس می تواند بنیان های فرهنگی و قومی را تخریب کند، من شنیده ام برخی ها در نگارش یا خواندن اشعار مختومقلی فراغی فدای الله را حذف و فدای خلق می خوانند که باید از اینگونه جنبه ها حذر کرد.
این فعال مذهبی درباره تلاش تنی چند از فعالان در جهت ترویج زبان ترکمنستانی گفت: زبان و ادبیات ترکمنستان تحت نفوذ حزب کمونیست است، سردمداران کمونیست ترکمن در آن کشور که از طایفه تکه هستند فقط یک لهجه از تکه را رواج می دهند و زبان واقعی تکه را هم تبلیغ نمی کنند، ما باید تحقیق کنیم مختومقلی فراغی ها ، ملانفس ها با چه لهجه و رسم الخطی نوشته اند؟ آیا زبان و فرهنگ جامعه ترکمن صحرا با فرهنگ ترکمنستان همخوانی دارد؟
وی در پایان سخنانش گفت: زبان باید عمومیت داشته باشد و همه بتوانند آنرا بخوانند و بنویسند ، عده ای از ما ترکمن ها که به شدت علاقمند به قوم خود هستند باید شتابزدگی را کنار بگذارند، رسم الخط و زبان مناسب منطقه را که برابر با اسلام است و تقابل فرهنگی به بار نمی آورد، ترویج کنند.
نباید با سهل انگاری باعث فراموشی لهجه ترکمن صحرا شویم
ایوب آخوند انصاری درباره آموزش زبان مادری گفت: زبان هویت هر قومی است و آموزش زبان مادری که فرهنگ ما در آن تجلی پیدا می کند خوشحال کننده است و صدور مجوز آموزش رسم الخط ترکمنی گامی مهم در راستای حفظ میراث گذشتگان ما است.
امام جمعه ترکمن و اهل سنت نمازخانه تهرانپارس تهران درباره تلاش برخی از افراد در جهت ترویج رسم الخط زبان ترکمنستانی و لهجه تکه در منطقه ترکمن صحرا گفت: ادبیات ترکمن و داستان های ما غالبا به گویش هایی غیر از گویش مرسوم در ترکمنستان است و باید به نظر و خواست اکثریت منطقه احترام گذاشته شود و گویش و لهجه خاص منطقه ما در اولویت باشد.
انصاری افزود: نباید با سهل انگاری باعث فراموشی لهجه و گویش محلی خویش شویم ، لهجه غالب در میان اعراب لهجه قریش است و حتی قرآن به این لهجه نازل شده است، با این حال حتی آنها هم به سایر لهجه های خود احترام می گذارند اما برای اعراب لهجه و گویش قریش اولویت دارد چرا که اکثریت با قریش است و در ترکمن صحرا نیز باید به خواست اکثریت احترام گذاشته شود.
باید زبان خاص ترکمن صحرا در منطقه آموزش داده شود
عبدالعزیز آخوند حنفی از علمای شاخص غرب گلستان درباره آموزش زبان مادری گفت: آموزش زبان مادری کاری ضروری و لازم است و فراتر از یک عمل خوب به شمار می رود، هر قوم یا ملتی زبانش نابود شود، دین و فرهنگ، مذهب و ملیت خود را نیز از دست می دهد.
وی افزود: هم اکنون بصورت غیر رسمی رسم الخط ترکمنی آموزش داده می شود که این عمل پیش زمینه آموزش رسمی است، باید بصورت علمی و تجربی پیگیری شود تا به نتیجه مطلوب در این مورد رسید.
مدیر مدرسه علوم دینی نور بناور درباره ترویج زبان ترکمنستانی با لهجه تکه توسط برخی از فعالان گفت: لهجه و گویش منطقه یموت است بنابراین بهتر است به زبان خودمان آموزش داده شود و مصلحت نیز در این عمل می باشد ، مبنای ما منطقه است که اکثریت نیز با لهجه یموت است و دیگر طوایف منطقه نیز به راحتی می توانند آنرا تکلم و بخوانند.
باید به تفاوت های فرهنگی احترام و لهجه خاص ترکمن صحرا را آموزش بدهیم 
آخوند محمدی درباره آموزش زبان مادری گفت: این عمل مثبت است و در صورتی که بصورت صحیح باشد اشکالی ندارد و نباید رسم الخط های مختلف باعث سردرگمی مردم منطقه شود.
امام جمعه اهل سنت مسجد خواجه احمد یسوی گرگان درباره مباحثی پیرامون ترویج زبان ترکمنستانی گفت: من در میان طوایف مختلفی بودم و معانی گفتارها یکی است اما تفاوت هایی نیز دارند و این تفاوت ها تبدیل به یک فرهنگ شده است و ما باید به این تفاوت های فرهنگی احترام بگذاریم و لهجه خاص هر منطقه را آموزش بدهیم تا باعث اختلاف نشود ، لهجه و گویش منطقه ما نیز مشخص است و باید همان لهجه تدریس شود تا آموزش زبان ترکمنی باعث بروز شکاف و اختلاف نشود.
ترویج زبان ترکمنستانی در منطقه ترکمن صحرا لازم نیست
آخوند احمر از علمای اهل سنت گنبدکاووس درباره آموزش زبان مادری گفت: آموزش زبان مادری لطف حکومت است و به پایداری بیش از پیش زبان ترکمنی کمک شایانی می کند و در این موقعیت حساس که زبان ها یکی از پس دیگری نابود یا رو به افول می روند لازم است.
وی درباره سعی برخی از افراد درباره ترویج زبان ترکمنستانی در ترکمن صحرا گفت: ترویج و آموزش زبان ترکمنستانی در منطقه ما لازم نیست و باید لهجه و گویش منطقه ما ترویج داده شود ، هر منطقه گویش و لهجه مرسوم خود را دارد ،مثلا در منطقه ما یموت ، گوکلان و جعفربای لهجه های خاص خود را دارند.
وی تاکید کرد: هر منطقه زبانی دارد و باید لهجه یا گویش همان منطقه در آن منطقه آموزش داده شود ، زبان ترکمن های ایران برخی از کلمات فارسی را دارد اما باز هم اصالت آن از زبان ترکمنستانی بیشتر است چرا که زبان ترکمنستانی از زبان روسی تاثیر زیادی گرفته است.
نوآوری های جدید در رسم الخط ترکمنی با استقبال روبرو نمی شود
ناصر آخوند قزل درباره مسئله آموزش زبان مادری گفت: این عمل پسندیده است اما باید با دقت بررسی شود و موافقان و مخالفان رسم الخط های مختلف باید به یک اجماع واحد برسند تا منجر به اختلاف نشوند.
امام جمعه اهل سنت قازانقایه درباره ترویج زبان ترکمنستانی در منطقه نیز گفت : باید اساتید ما تلاش کنند بهترین روش را ابداع نمایند ، قبلا نیز یکی از علمای منطقه رسم الخط خاصی را ابداع کرد که مقبولیت عام نیافت یا جوانان فرهنگی رسم الخطی را ترویج دادند که با استقبال مردم روبرو نشد ، ما باید به نوآوری در زبان احترام بگذاریم اما بعید بنظر می رسد نوآوری و ساختارسازی جدید در رسم الخط ترکمنی در ترکمن صحرا با استقبال روبرو شود چرا که قبلا نیز سعی شد تا نو آوری در رسم الخط شود که مورد اقبال عمومی قرار نگرفت.
ترویج زبان ترکمنستانی در کلاس های تدریس زبان اشتباه است
ملا عبدالله گوک راد از فعالان مذهبی منطقه نیز با تاکید بر لزوم آموزش زبان مادری گفت: زبان ما تاریخ و هویت ما است و اگر زبان ما گم شود در کنار آن تاریخ ،فرهنگ و هویت ما نیز نابود خواهد شد.
وی افزود: برخی از اساتید ما اسامی عربی را با تغییرات زیادی می نویسند ، ما باید مثل فارس ها عمل کنیم و مثل آنها اسامی عربی را بدون هیچگونه تغییری بنویسیم و بخوانیم ، طبق قولی که هنگام تصویب رسم الخط به ما داده بودند قرار شد تا اسامی عربی مثل همان شکلی که در زبان عربی نگاشته می شود در رسم الخط ترکمنی خوانده و نوشته شود اما به حرفی که زدند عمل نکردند.
گوگ راد تاکید کرد : بنظر من بهترین رسم الخط ترکمنی ، خط قدیم ترکمن ها است که در حوزه ها نوشته و خوانده می شود و می تواند نسل ما را با فرهنگ و هویت ما بیشتر آشنا کند ،در صورت ادامه برخی از اختلافات، شبهات و ایرادها در نگارش خط ترکمنی نسل آینده ما از فرهنگ قومی و دینی خود دور خواهند شد.
وی با اشتباه توصیف کردن آموزش زبان ترکمنستانی تاکید کرد : ترویج زبان ترکمنستانی در کلاس های تدریس زبان ترکمنی اشتباه است ، چرا که ما باید تابع اکثریت باشیم و باید زبان اکثریت مردم منطقه نه اقلیت رواج پیدا کند.
زبان ترکمنستانی دستخوش تغییرات زیادی شده است
خالد آخوند خانی کسلخه با مثبت ارزیابی کردن آموزش زبان و رسم الخط ترکمنی گفت: ما در رسم الخط جدید ترکمنی شاهد برخی از نواقص و ایرادها هستیم که باید رفع شود ، ایرادهایی مثل نگارش هجاها که در ترکمنی به آن هجیک گفته می شود ، باید برای حل اینگونه موارد اساتید رسم الخط با یکدیگر همفکری و هم اندیشی داشته باشند.
آخوند‌ کسلخه درباره تلاش برخی از افراد برای ترویج زبان ترکمنستانی گفت: زبان ترکمنستانی دستخوش تغییرات زیادی شده است و بهتر است رسم الخط و لهجه منطقه ما آموزش داده شود.
وی در پایان گفت: ما باید امانت دار های خوبی برای میراث گذشتگان خویش باشیم و رسم الخط آنها را حفظ کنیم ، نباید تغییراتی در رسم الخط گذشتگان خود به وجود بیاوریم که خط خود را به سختی بخوانیم و بنویسیم ، ما نباید به گونه ای رفتار کنیم که گویی گذشتگان ما چیزی نمی دانستند و باید از دست آوردهای ترکمنهای گذشته مراقبت کنیم.
آموزش لهجه خاص منطقه ما عالی است
رحیم بردی سیدی از علمای شاخص کلاله ای نیز آموزش زبان مادری را گامی رو به جلو توصیف کرد و گفت: آموزش زبان و رسم الخط ترکمنی عملی نیک و لازم است ، چرا که هر قوم و ملتی با زبان خویش زنده است و آموزش زبان مادری هر قومی از موارد لازم برای یک جامعه به شمار می رود.
وی درباره ترویج زبان ترکمنستانی در منطقه گفت: هر منطقه دارای زبان ، گویش ها و لهجه های خاص خود است و آموزش لهجه خاص منطقه ما عملی عالی است.
تدریس زبان ترکمنستانی باعث بروز اختلافات شدید خواهد شد
یکی از علمای شاخص اهل سنت شرق گلستان که خواست نامش منتشر نشود درباره آموزش زبان مادری در منطقه گفت: زبان مقدس و علامتی از وجود خداوند است ، خداوند در قرآن کریم میفرماید ما انسان ها را چند طایفه آفریدیم تا یکدیگر را بشناسند.
وی افزود: در آموزش رسم الخط ترکمنی معلمان چه کسانی هستند؟ آیا از وجهه و گذشته خوبی برخوردار هستند؟ نیت قلبی آنان نیز مهم است ، اگر هدف ملی گرایی و قوم گرایی صرف باشد و مقاصد دنیوی در پشت آن باشد مثبت نخواهد بود ، اگر ما ترکمنها را بزرگ بشمارند و در کنار این افتخار به قومیت و تاریخ خویش سعی در اختلاف با دیگر اقوام و اهانت به سایرین داشته باشند این عمل مثبت نیست.
این عالم اهل سنت تصریح کرد: مراسم مختومقلی نمونه ی خوبی است ، برگزاری مراسم مختومقلی دارای محاسن زیادی است ولیکن عاقبت کار را خراب کردند و این مراسم محلی برای فساد شده است ، اگر عاقبت آموزش رسم الخط ترکمنی مثل مراسم مختومقلی شود باعث به حاشیه رفتن ما ترکمنها و اختلافات بین ما خواهد شد.
وی تاکید کرد: زبان ترکمنی بصورت رسمی تدریس نمی شود ، زبان مادری ما در ادبیات ، فرهنگ ، آداب و رسوم تجلی پیدا می کند. در عصر حاضر بسیاری از ترکمنها بالاخص جوان ها با فرهنگ و زبان خویش بیگانه هستند و نمی توانند به درستی زبان و فرهنگ خود را درک کنند ، از این رو آموزش صحیح و منطقی زبان مادری لازم است.
وی با اشاره به نقش حوزه ها در حفظ زبان ترکمنی گفت : به نظر من حوزه های علمیه ازقدیم الایام تا به الان نقش موثر و غیرقابل انکاری در حفظ زبان مادری ما داشته اند ، بسیاری از متون تدریسی ما به زبان ترکمنی است ، ما گاهی اوقات مجبور می شویم متون عربی را به ترکمنی ترجمه کنیم یا حالت عکس این موضوع را انجام دهیم.
روحانی شاخص شرق استان در پایان درباره تلاش برخی از افراد در جهت ترویج زبان ترکمنستانی در منطقه گفت: هر منطقه ای لهجه و گویش خاص خود را دارد، باید لهجه و گویش منطقه ما تدریس داده شود که اگر زبان ترکمنستانی در منطقه ما ترویج یا آموزش داده شود باعث بروز اختلافات شدید خواهد شد ، اختلافاتی که حتی منجر به اشتباهات سهوی یا عمدی نگارشی می گردد. بنظر من رسم الخط چاپ مختومقلی فراغی خوب است.