سیل گلستان شاخص بحران نداشت/بیمه اولویت اصلی در مقابل حوادث
معاون عمرانی استاندار گلستان معتقد است سیلاب های اخیر چون کنترل شد استفاده از تعبیر بحران برای آن ها اشتباه است اما تاکید دارد شهرداری ها باید در زمینه مدیریت سیلاب تلاش کنند.
به گزارش کلاله خبر به نقل مهر، محمد چراغعلی: وقوع سیلاب در استان گلستان ریشه تاریخی دارد و از سال‌های دور این استان شاهد خسارت‌های سنگین به دلیل جاری شدن سیلاب بوده است. گلستان در شهریور ۹۵ هم شاهد دو بارندگی شدید بود که باعث بروز خسارت به ساختمان‌های شهری و روستایی، زمین‌های کشاورزی و همچنین برخی زیرساخت‌های استان شد.
البته این سیلاب‌ها چندین کشته هم برجای گذاشت. به همین دلیل بسیاری از سیلاب به‌عنوان یک بحران تعبیر کردند. موضوعی که البته مدیریت بحران استان آن را نپذیرفت. این مسئله به تقابل فضای مجازی و مجموعه مدیریت بحران استان تبدیل شد. مردم معتقد هستند که آب‌گرفتگی معابر و کشته شدن هم استانی ها یک بحران است اما مدیریت بحران تعریف خاصی را از بحران ارائه می‌کرد و معتقد بود بر اساس این تعریف گلستان تنها شاهد یک حادثه بود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن خسارت‌های ناشی از آن جبران شد و استان به حالت عادی برگشت.
به همین دلیل گفتگویی ترتیب دادیم با رضا مروتی، معاون عمرانی استاندار گلستان و جانشین ستاد مدیریت بحران استان تا ضمن بررسی حواشی دو سیل اخیر، از برنامه‌های استان برای برخورد با حوادث غیرطبیعی مانند سیل مطلع شویم.
* فعالان فضای مجازی در سیل‌های اخیر از تعبیر «بحران» استفاده کردند ولی این مسئله توسط مدیریت بحران تکذیب شد. تعریف شما از بحران چیست؟
وقوع یک حادثه طبیعی به‌خودی‌خود یک بحران نیست بلکه یک تنها حادثه است. این‌که چه کسی می‌تواند یک حادثه را بحران اعلام کند شورای هماهنگی مدیریت بحران است که ریاست آن را استاندار بر عهده دارد و بنده هم جانشین این شورا در استان هستم. سخنگوی این شورا هم مدیریت بحران استان گلستان است و پس از تشخیص بحران را اعلام می‌کند.
این شورا اگر تشکیل شود و بعد از بررسی مسائل به این نتیجه برسد که استان از حالت عادی خارج‌شده است، رسماً بحران را اعلام می‌کند. پس نمی‌توان به این راحتی هر حادثه‌ای را بحران اعلام کرد.
* آنچه در فضای مجازی بسیار موردتوجه قرار گرفت حضور نداشتن شما در منطقه علی‌رغم اخطار هواشناسی بود. آن‌ها می‌گفتند درحالی‌که مسئولان کشوری در مازندران بودند مسئولان استان ما در زمان حادثه در استان نبودند. لطفاً این رابطه توضیح دهید.
قرار نیست ما ۲۴ ساعته در مدیریت بحران مستقر باشیم. مهندس مقدم و دکتر احمدی ساعت ۵ صبح در مدیریت بحران مستقر بودند. گزارش‌ها لحظه‌به‌لحظه به من اعلام می‌شد و گزارش‌ها را هم خودم به وزارت خانه اعلام کردم. علاوه بر این با معاون عمرانی استانداری مازندران هم در ارتباط بودم تا اگر کمکی نیاز بود دو طرف بتوانند یکدیگر را پشتیبانی کنند. معاون عمرانی خراسانی شمالی هم در ارتباط بود.
این‌طور نبوده که موبایل‌ها را خاموش‌کنیم و برویم. کارها را لحظه‌به‌لحظه رصد می‌کردیم. اهل گله کردن از افراد نیستم اما هرکسی بر اساس داشته‌هایش می‌نویسد. این‌که چرا آب‌گرفتگی می‌شود محصول امروز ما نیست اما از محل اعتبارات مختلف سعی در کاهش خسارت‌ها داشتیم.
* با تعریف شما درباره بحران و بر اساس آنچه که مدیریت بحران اعلام کرد، ما در دو سیل اخیر علی‌رغم آب‌گرفتگی فراوان و کشته شدن چند نفر بحران نداشتیم. آیا شورا به این نتیجه رسید که بروز سیلاب را بحران اعلام نکند؟
این‌گونه نیست تا اتفاقی رخ داد بگویند بحران ایجادشده است. بیشتر خسارت‌ها در گرگان بود که ساعت ۱۰ شب روز جمعه تمام خیابان‌های گرگان پاک‌سازی‌شده بود. کار در شورا به این صورت است که ظرفیت دستگاه‌های استان در حل مشکل ایجادشده بررسی می‌شود. هر دستگاهی خدمات تعریف‌شده در مدیریت بحران دارد. اگر میزان خسارت‌ها به‌گونه‌ای بود که نمی‌شد از ظرفیت دستگاه‌های استان برای حل آن کمک گرفت اعلام بحران می‌شود تا از استان‌های همسایه و استان معین کمک گرفته شود. اگر از آن‌ها هم نتوانست کمک بگیرد و بحران وسیع‌تر بود، در سطح ملی این مسئله استفاده می‌شود. در چنین شرایطی بازهم بحران ملی اعلام نمی‌شود بلکه می‌گویند بحران منطقه‌ای است.
اگر میزان خسارت‌ها به‌گونه‌ای بود که نمی‌شد از ظرفیت دستگاه‌های استان برای حل آن کمک گرفت اعلام بحران می‌شود تا از استان‌های همسایه و استان معین کمک گرفته شود
* پس تکلیف خسارت‌هایی که وارد شد، خانه‌هایی که خراب شد و افرادی که صدمه دیدند چه می‌شود؟
شهر گرگان بیمه‌شده است و یکی از بزرگ‌ترین کارهای انجام‌شده همین بیمه کردن منازل در برابر حوادث است. سال ۹۴ کل روستاهای استان را بیمه کردیم و این بزرگ‌ترین کاری بود که انجام دادیم. دستگاه‌های اجرایی وظیفه ندارند بیمه کنند. اما برای این‌که فرهنگ بیمه را در این مناطق جااندازیم بیمه کردیم زیرا منطقه ما همیشه دستخوش حوادث مختلف است.
سابقه‌ای نداشته که تمام روستاها در یک سال بیمه‌شده باشند. این کار بزرگی بود ولی در استان دیده نشد. ما هنوز سیل قبلی را فراموش نکرده‌ایم و خسارت‌ها پرداخت نشد اما در سیل اخیر طی ۴۸ ساعت ۷۰ خسارت پرداخت شد.
* دلیل این‌همه خسارتی که وارد شد و آب‌گرفتگی معابر که در برخی نقاط تا سقف خودروها بود چیست؟
شهرهای ما جدیدالساخت نیستند و بر پایه شهرهای قدیم ساخته‌شده‌اند. لذا ساخت‌وسازهای امروز متناسب با ظرفیت شهری ما نیست و به همین دلیل سیلاب‌هایی که جاری می‌شوند آب‌گرفتگی معابر را به دنبال دارند. بااین‌حال بالاترین نقطه‌ای که در گرگان آب‌گرفتگی داشت خیابان فلسفی بود که حدود ۶۰ یا ۷۰ سانتی‌متر آب‌گرفتگی بود. وقتی خیابان فلسفی را بررسی کنیم متوجه می‌شویم مشکل به دلیل همان شکل‌گیری ساختار جدید شهر بر پایه ساختار قدیم است. زیرا از سمت خیابان سرخواجه تا چهارراه فلسفی دارای شیب است.
در چنین شرایطی شهرداری باید برای این نقطه راهکاری در نظر بگیرد. تقریباً در سایر نقاط مشکلی نداشتیم و مشکل حاد ما در نقاطی بود که تپه‌های لسی داشتیم. نمونه آن هم «گلند تاریکی» است. زیرا ترکیب آب و لس در این نقاط باعث ورود گل‌ولای می‌شود و شهرداری باید راهکاری را در نظر بگیرد.
*شهرداری گرگان که بیشتر درگیر ساخت تقاطع های غیرهمسطح است. دولت چه راهکاری در نظر گرفته تا شهرداری‌ها را مجاب کند در این بخش پروژه‌هایی را تعریف کنند؟
از محل تملک دارایی به شهرداری‌ها اعتباراتی را برای پروژه‌های خاص اختصاص می‌دهیم. یکی از این پروژه‌ها، جمع‌آوری آب‌های سطحی است. مهندس خندان‌دل در سفر به گرگان هم اعلام کردند که از هر شهرداری یک پروژه را در این زمینه می‌پذیرند.
در سنوات گذشته تمام شهرهایی که رودخانه از دلشان عبور می‌کرد مانند کلاله، لایروبی رودخانه را اولویت خود قراردادند. تمام رودخانه‌ها را با تجهیزات حوزه مدیریت بحران قبول کردیم. همین‌الان دو دستگاه بیل مکانیکی ما در اختیار بندرگز و بندر ترکمن است. ما همکاری لازم را با شهرداری‌ها داریم و این آمادگی را اعلام می‌کنیم تا فضا را با حداکثر همکاری جلو ببریم. اما حجم کار در سطح شهرهای ما به دلیل عقب‌افتادگی‌ها بسیار بالا است و با این بودجه و اعتبارات نمی‌توان مشکلات را یک‌شبه حل کرد بنابراین اولویت‌بندی می‌شود.
اولویت فعلی استان در این زمینه چیست؟
مهم‌ترین اولویت ما در حال حاضر بیمه کردن روستاها برای پرداخت به‌موقع خسارت است. زیرا جبران خسارت‌ها بسیار مهم است. به همین دلیل سال ۹۳ و ۹۴ کار بیمه را انجام داد. اما بیمه کار فرهنگی است که باید در داخل همه مردم جا بیفتد. در زمینه رسانه‌ها باید هشدارهای لازم را بدهند. همان‌طور که مردم موظف شده‌اند بیمه شخص ثالث انجام دهند باید نسبت به بیمه حوادث هم خود را ملزم کنند.
در بیمه شهرداری گرگان حتی اعمال ماده ۱۰ هم داشتیم. در این ماده اختیار میزان خسارت از بیمه‌گذار گرفته‌شده و در اختیار بیمه‌شده قرارگرفته است. امسال هم به روستاها بخشنامه کردیم تا تمامی دهیاری‌ها روستای خود را بیمه کنند و بخشی از مبلغ را هم تحت عنوان خودیاری از مردم بگیرند تا آرام‌آرام فرهنگ‌سازی شود اما این مسئله اصلاً دیده نشد.
در سیل پارسال یک دهیاری استان البرز روستای خود را بیمه کرد. خسارت آن روستا زود پرداخت شد و کل شهر صدا کرد. ما روستاها را تکلیف کردیم که بیمه کنند و حتی در ردیف بودجه امسال هم قراردادیم.
* بیمه کردن برای زمانی است که خسارت وارد می‌شود. آیا غیر از بیمه منازل طرحی دارید تا خسارت کمتری وارد شود؟
استان طی چند سال گذشته طرح جامع مدیریت سیل را دنبال کرد. دستگاه‌های مختلفی در این طرح دخیل بودند، مانند سازمان جنگل‌ها و مراتع که البته در این بخش کارهای خوبی هم انجام شد. سیل بندهای مختلف در مسیر رودخانه‌ها ایجاد و در کنار آن طرح‌های آبخیزداری در رودخانه‌های پرخطر انجام شد تا علاوه بر جلوگیری از سیلاب، این آب‌ها استفاده شوند و ذخایر ما را پر کنند. الآن علی‌رغم این‌که دبی بارندگی‌ها زیاد شده شاهد کاهش خسارت‌ها هستیم. سال ۹۳ ما در دهنه محمدآباد و رامیان دبی ۲۵۰ ساله و ۵۰۰ ساله داشتیم.
* چرا علی‌رغم این‌که طرح‌های مختلف انجام‌شده است همچنان شاهد خسارت و مرگ افراد هستیم؟
خسارت‌ها به افرادی وارد شد که در مناطق غیرمجاز مانند حاشیه رودخانه ساخت و ساز کرده بودند. بارها تاکید شده باید حریم رودخانه را رعایت کرد. در عین حال باید با ساخت‌وسازهای غیر مجاز برخورد شود. بارها نسبت به این مسئله تذکر لازم داده شده است و دستگاه قضایی موضوع به موضوع این مسائل را با جدیت بررسی می کند.
در بحث مدیریت سیلاب از سال های گذشته کارهای خوبی انجام‌شده است. طرح جامع مدیریت سیلاب به کمیسیون عمران مجلس قبلی هم ارائه شده است اما کار آنجا گیر کرد. مازندران هم از طرح ما استفاده کرد. طرح های آبخیزداری انجام‌شده خسارت سیل را کم کرد. اما برای این‌که همیشه از شر مشکلات سیل خلاص شویم هزار میلیارد تومان نیاز داریم.
* طرح هایی که شما اعلام کردید بیشتر در حوزه منابع طبیعی بود. اما خسارت‌های زیادی در بخش شهری و روستایی داریم. برای این بخش ها چه کارهایی انجام شده است؟
داخل شهر بحث جمع‌آوری آب‌های سطحی را داریم. آبی که در گرگان جمع شد، تجمیع شده از مناطق دیگر بود. شهرداری الان بخش هایی را کار کرده است که نمونه آن خیابان ولیعصر است. در این خیابان ایجاد کانال ها خیلی خوب جواب داده است.
بااین حال این مسئله ربطی به طرح جامع مدیریت سیلاب ندارد. این طرح ها، کارهای آبخیزداری، مهار رودخانه‌ها، حاشیه سازی و دیواری سازی رودخانه‌ها را شامل می‌شود. اکثر سیلآب‌های ما به دلیل جمع شدن آب در بالادست بوده است و پس از تجمیع خسارت‌ها به نقاط پایین دست که روستایی یا شهری هستند خسارت می زنند. بنابراین باید از ابتدا سیلاب را مدیریت کرد.
چرا درسیلآب‌های اخیر کشته دادیم؟
فرهنگ ایمنی در کشور ما بسیار پایین است. هنوز مسائل ایمنی برای ما جا نیفتاده است. در برخی سیل‌ها علی‌رغم تأکیدهای فراوان، عده ای به‌زور می‌خواهند از سیل عبور کنند. سیل سال ۹۳ خودم هشدار را دادم زیرا هواشناسی آن زمان تشخیص نداده بود. وقتی ما اقدام کردیم خیلی‌ها ممانعت کردند و از محل‌های ممنوع عبور کردند ولی اکثر آن‌ها پیاده برگشتند و خودروی آن‌ها را سیلاب برد. این نشان می‌دهد مردم به ایمنی اهمیت نمی‌دهند. نمونه بارز آن تلفات موتورسیکلت است. استان ما چون روستایی است در بخش کشتار موتورسیکلت هم رتبه دارد.
سه کشته ما در مراوه‌تپه به این دلیل بود که یک موتورسوار همراه دو نفر از رودخانه‌ای که طغیان کرده عبور کرد. رسانه‌ها باید در این زمینه کار کنند. داغدار شدن خانواده‌ها دردناک است اما این داغ باید به گوش همه مردم برسد. حتی اگر لازم است صحنه های دلخراش را به مردم نمایش دهند تا مطلع شوند.
متاسفانه نظری هنوز درباره این مطلب منتشر نشده