یک کارشناس علوم سیاسی گفت : در واقع می توان زمینه صدور این بیانیه و موفقیت کسب شده را در تدابیر و خط مشی های اعلام شده توسط مقام معظم رهبری، همراه با رفتار منطقی و دیپلماتیک دولت یازدهم و تیم مذاکره کننده هسته ای دانست.

 محمد رضا مروتی کارشناس علوم سیاسی در یکی از سایتهای محلی نوشت : نشستهای نهایی گروه پنج بعلاوه یک با هیات مذاکره کننده ایرانی در حالی به اتمام رسید که نتیجه نهایی آن منجر به صدور بیانیه ای مطبوعاتی، به منظور اجرای برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام شد. در واقع می توان زمینه صدور این بیانیه و موفقیت کسب شده را در تدابیر و خط مشی های اعلام شده توسط مقام معظم رهبری، همراه با رفتار منطقی و دیپلماتیک دولت یازدهم و تیم مذاکره کننده هسته ای دانست.

به گونه ای که در روزهای اخیر در راستای صدور بیانیه مطبوعاتی ساعتهای زیادی را بدون وقفه به جلسات متوالی سپری شد. بیانیه ای که تا اندازه ای می توان آنرا بیشتر از یک بیانیه مطبوعاتی دانست و رئوس کلی مباحثات میان گروههای مذاکره کننده را در ماه های آتی مشخص خواهد نمود.  به طور کلی از فضای پیش آمده پس از مذاکرات و بیانیه صادره می توان سه نکته حائز اهمیت را برداشت نمود که تاثیر زیادی بر آینده سیاسی و رفتارهای بین المللی ایران خواهد گذاشت.

نکته نخست، پذیرش قطعی حقوق هسته ای ایران توسط گروه پنج بعلاوه یک، همانگونه که اکثر کارشناسان نیز بر آن تاکید داشته و می توان این مسئله را موفقیت بزرگی برای هیات ایرانی قلمداد نمود.

در واقع علیرغم رویکرد سلبی که غربی ها در مذاکرات گذشته تا کنون نسبت به بهره مندی ایرانیان از حقوق هسته ای داشته اند، صدور این بیانیه مطبوعاتی و مفاد مندرج در آن که به طور کلی بر شرایط استفاده صلح آمیز هسته ای تاکید، و به طور خاص بر مواردی همچون تبدیل سایت غنی سازی فوردو به یک مرکز تحقیقاتی و علمی، طراحی مجدد راکتور آب سنگین اراک، شناسایی مرکز غنی سازی نطنز به عنوان تنها مرکز غنی سازی ایران و همچنین مشارکت ایران در ساخت راکتورهای تحقیقاتی اشاره نمود.

شناخت حقوق هسته ای ایران اگر چه در گذشته و در توافق ژنو به صورت صریح و کاملا روشن بیان نشده بود، اما در بیانیه صادره به شدت مورد تاکید قرار گرفته است و این مسئله می تواند از یک سو نشان دهنده قدرت و توان منطقه ای ایران در عرصه بین المللی باشد. که توانسته در سالهای گذشته با تاثیر گذاری بر معادلات منطقه ای، تبدیل به یک ابزار نیرومند در راستای تولید امنیت و ایجاد ثبات در خاورمیانه ایفای نقش نماید.

از سوی دیگر نشان دهنده نیاز غربیها به تصمیمات و رویکردهای ایران در مورد مسائل منطقه ای می تواند باشد. لذا در نظر گرفتن منافع ایران و پذیرش آن نخستین تاکید بر این مسئله است.

نکته دوم فضای پیش آمده پس از مذاکرات می باشد که حاکی از کاهش تنشها در عرصه اقتصادی و همچنین شکل گیری نوعی اعتماد مجدد در عرصه بین المللی می باشد. ورود سرمایه گذاران به عرصه اقتصادی ایران و رشد مبادلات تجاری کشور با کشورهای اروپایی و غربی، نیازمند ایجاد اعتماد و تصحیح برخی رویکردهای نادرست در قبال ایران همچون قطعنامه های شورای امنیت می باشد که این امر به صورت تلویحی در بیانیه مطبوعاتی اشاره شده و با اجرایی شدن آن موارد، رشد اقتصادی و مبادلات بازرگانی را در پی خواهد داشت.

اعتماد و نوع نگاه کشورها نسبت به بازیگران منطقه می تواند یکی از اصلی ترین عوامل برای رشد مبادلات بازرگانی قلمداد گردد. اینکه آیا برداشت سایر بازیگران منطقه ای و جهانی نسبت به ایران به عنوان یک بازیگر امنیت ساز و تاثیر گذار خواهد بود؟ و یا به دلیل رویکرد دیپلماسی یک دولت و عدم توانایی در بیان درست خواسته ها و اهداف آن کشور، به عنوان یک بازیگر برهم زننده نظم و امنیت منطقه ای تلقی خواهد گردید؟

لذا در رویکرد دولت یازدهم، ارائه تصویری امنیت ساز و مطلوب در عرصه بین المللی از ایران نخستین هدف دستگاه دیپلماسی قرار گرفته و گروه پنج بعلاوه یک در بیانیه مطبوعاتی صادره با درک درست اهداف ایران، رویکرد سلبی خصمانه خود را تغییر داده است.

نکته سوم شناخت رویکردهای نسبی برخی بازیگران بین المللی همچون چین و روسیه در قبال منافع و پرونده هسته ای ایران خواهد بود. به گونه ای که از فضای درک شده گفتگوها میان هیات ایرانی و غربی، کمترین تاثیر گذاری و واکنش را می توان از این دو بازیگر به دلیل تاثیرگذاری منفی توافق احتمالی، بر سطح و چگونگی روابط اقتصادی آنها با ایران مشاهده کرد.

لذا آنگونه که سایر طرفهای مذاکره کننده سعی در حل و برون رفت از بن بست هسته ای ایران می کردند، این دو کشور با نشان دادن خود به عنوان بازیگر میانه و کمتر تاثیر گذار، منافع خود را پی جویی می کردند. در مجموع شناخت صریح حقوق هسته ایران، و شکل گیری مجدد فضای اعتماد در بین سایر کشورهای به دلیل نقش و تاثیر گذاری منطقی ایران در کنش های منطقه ای و داشتن رویکرد نسبی نسبت به برخی بازیگران و متحدان بین المللی می تواند مهمترین تاثیر یا نتایج مذاکرات لوزان باشد./گلستان ما

محمد رضا مروتی کارشناس ارشد علوم سیاسی