همانطور که گفتیم، باستان شناسان بسیاری شهر باستانی اوروک در میان رودان (بین النهرین) را قدیمی ترین شهر باستانی ثبت شده در دنیا می دانند. هزاران هزار لوح گلی که تا به حال از ویرانه های شهر بزرگ اوروک بدست آمده اند، به وضوح نشان می دهند که اینجا زمانی نه تنها یک شهر، بلکه یک مرکز دینی و علمی بسیار با اهمیت بوده است. بر اساس مجله معتبر باستان شناسی (Archaeology Magazine)، قدیمی ترین متون و نوشته های جهان، در این مکان نگاشته شده اند.

سیستم نوشتاری و یا اولین نوشته های دنیا، مجموعه ای از نمادها هستند که توسط وسیله ای بر روی گل های رسی حک شده اند. قدمت این لوح ها به حدود ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح و زمان سومریان می رسد. ترکیبی از این اشکال و نمادها، صداهای مختلفی می دهند، بنابراین کاتبان دیگر امپراطوری ها و حکومت ها هم می توانستند این خط ها را بخوانند و متوجه شوند. این نوع نگارش و دست خط، برای حدود ۳۰۰۰ سال، توسط فرهنگ ها و حکومت های مختلف استفاده می شد.

اوروک، شهر گیلگمش

اوروک همچنین به عنوان شهر گیلگمش شناخته می شود. گیلگمش یکی از شاهان افسانه ای و قهرمانان سومریان است که به خاطر اثر حماسی “حماسه گیلگمش” شهرت زیادی دارد. حماسه گیلگمش (Epic of Gilgamesh)، یکی از قدیمی ترین و نامدارترین آثار حماسی ادبیات دوران تمدن باستان است که در منطقه میان رودان شکل گرفته است. این اثر که در سال ۱۸۵۳ کشف شده، در سال ۱۸۷۰ میلادی توسط جورج اسمیت ترجمه و منتشر شد. ۱۲ کتیبه نگاشته شده با خط میخی، توسط هرمزد رسام (Hormuzd Rassam) در سایت باستانی کتابخانه سلطنتی آشوربانیپال کشف شدند.

به گفته پروفسور جان مایر (Professor John Maier) استاد دانشگاه ایالتی کالج نیویورک، این نوشته های باستانی، به وجود و حیات فرد مهمی به نام گیلگمش اشاره می کنند. طبق برآوردهای این استاد باستان شناسی، او در حدود ۲۶۰۰ قبل از میلاد مسیح زندگی می کرده است.

همچنین، اعتقاد بر این است که شهر اوروک همان شهر مقدس ارخه (city of Erech)، دومین شهر بزرگ پادشاهی نمرود در شینار است. باستان شناسان نه دوره یا لایه باستانی را در این منطقه کشف کرده اند. از سکونت گاه های ساده اولیه تا بقایای اولین شهر باستانی دنیا دراین مکان کشف شده اند. قدمت اولین سکونت گاه هایی که از این شهر تاریخی بدست آمده اند، به حدود ۵ هزار سال قبل از میلاد یا دوره اریدوها باز (Eridu period) می گردد. طبق فهرست پادشاهان سومری (فهرستی سنگی که به زبان سومری نام تمام پادشاهان این دوره بر رویش نوشته شده)، شهر اوروک توسط پادشاهی به نام Enmerkar در ۴۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ایجاد شده است. در حدود ۴ هزار سال قبل از میلاد، شهر باستانی اوروک از یک شهرک کوچک به شهری بزرگ و پیشرفته تبدیل شد. دلیل این بزرگتر شدن، برخی تغییرات اقلیمی و جغرافیایی از قبیل وجود رودخانه فرات در این مکان بود.

از زمانی که مسیر جریان رودخانه فرات تغییر کرد، جمعیت و اهمیت این شهر نیز کاهش پیدا کرد. اما قبل از آن و در دوره های اوروک اولیه، اوروک میانی و اوروک پایانی، شاهد افزایش جمعیت در حاشیه رودخانه پر آب و خروشان فرات هستیم. در این دوره ها، تکنیک های کشاورزی، آبیاری و همچنین ذخیره غذا برای آینده، به اوج خود رسیدند. به همین دلیل، مردمان شهر اوروک مردمانی پیشرفته محسوب می شدند.

در حدود ۳۲۰۰ قبل از میلاد، احتمالا اوروک بزرگترین شهر بین النهرین و همچنین جهان بوده است.

سیستم شهرنشینی پیشرفته در شهر اوروک

اینجا شهری پیشرفته با سیستم اداری و بوروکراسی، جامعه ای طبقاتی و همچنین ارتشی نظام مند بود. شهر باستانی اوروک همچنین یک مرکز تجاری و اداری مهم در منطقه بین النهرین محسوب می شد. تشکیلات این شهر، الگویی برای بسیاری از شهرهای دیگر بود. شواهد بسیاری از وجو سلسله مراتب اجتماعی و ساختارهای سیاسی اجباری در این شهر بدست آمده اند، ساختارهایی که امروزه هم در شهرها شاهد آن ها هستیم. در لوح هایی که از اوروک بدست آمده اند، همچنین فهرستی از صنایع موجود در آن دوران دیده می شود. حدود ۱۰۰ صنعت در این فهرست وجود دارند.

وقتی شهر به اوج قدرت و ثروت خود رسید، پادشاهان آن به دنبال راه های برای نمایش این قدرت و ثروت به جهانیان بودند. از بقایای این شهر تاریخی، کالاهای لوکس بسیاری بدست آمده اند. کالاهایی که به نظر می رسد به مکان های مختلفی صادر می شدند.

هنر و معماری اوروک

شهر اوروک شهر آثار معماری با شکوه و همچنین هنر است. ساختمان های آجری و خشتی این شهر، با موزاییک هایی زیبا و همچنین لوح هایی نوشته شده تزئین می شدند. اوج هنر معماری این منطقه را می توان در دو بنای بزرگ نیایشگاه گونه در مرکز شهر اوروک دید. یکی از بناها به عنوان نیایشگاه آنو خدای آسمان ها شناخته می شود، در حالی که بنای دیگر که به نیایشگاه موزاییکی اوروک شهرت دارد، به اینانا یا ایشتر، الهه عشق، زاد و ولد و جنگ مربوط است. تقریبا می توان این شهر را به دو بخش آنو و ایشتر تقسیم کرد. یکی از مهم ترین آثار هنری که تا به حال از این منطقه بدست آمده است هم اثر “بانوی اوروک” یا ماسک وارکا است که در سال ۱۹۳۹ کشف شد. مردمان شهر اوروک هنر مجسمه سازی یدی طولانی داشتند.

منبع: thevintagenews.com